ΩΔΗ ΣΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΤΟ ΚΡΙΝΟ ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
«Τα όρια ταύτα από το 1821 καθορίζονται υπό του αίματος του εκχυθέντος εις τα σφαγεία των Κυδωνιών, της Κύπρου, της Χίου, της Κρήτης, των Ψαρών και του Μεσολογγίου και εις τους πολλούς κατά γην και κατά θάλασσαν αγώνας, δια των οποίων εδοξάσθη το ανδρείον τούτο έθνος». Απάντηση που έδωσε ο Ιωάννης Καποδίστριας τον Οκτώβριο του 1827 ερωτηθείς από τον εκπρόσωπο του Αγγλικού Υπουργείου Εξωτερικών Wilmot Horton, αναφορικά με τα όρια που αξιούσε η Ελλάδα μετά το τέλος του αγώνα.
Σαν μισόσβηστο τ’ αστρί κι άργειε να φωτίσει
γιατί δεν πηγαίνανε όλοι χέρι-χέρι
κι ούτε γνώριζε κανείς μέρα να ορίσει
γι’ αυτό βρήκαν μες στο φως κάποιον σαν αστέρι.
Άγγελος σαν χρυσοφώς, πρώτος στους αρίστους
την Ελλάδα που έχουνε άστρο της ψυχής τους.
Στην Ευρώπη αντίβαρο, πνεύμα ελευθερίας·
το σκοτάδι πολεμά πού ’χε επιβάλει
ο σκοπός ανίερης κάποιας συμμαχίας
ο σκοπός του Μέτερνιχ, το ψυχρό ατσάλι
που δεν άφηνε φωνή να ορθωθεί, ν’ ανθίσει
κι όταν κάτι ορθώνοταν κοίταε να το σβήσει.
Απ’ του έθνους τους ταγούς, και εκ της Τροιζήνας,
των Ελλήνων οδηγός κι άγιος φύλακάς τους
επελέγη νά ’ναι αυτός, του έθνους ο πυρήνας
των Ελλήνων πλοηγός κι άξιος της γενιάς τους
τι είχε ικανότητες όσο κανείς άλλος
σαν της μουσικής αρμός και της πλάσης θάλος.
Είν’ ο Καποδίστριας, ο αφρός του κόσμου
ο σπουδαίος Έλληνας, λαμπερό αστέρι
στην Ευρώπη μελωδιά κι ευωδιά του δυόσμου
που τον κάλεσε η πατρίς, ίδιος καλοκαίρι.
Του φωτός κελάρυσμα στ’ άνεμου το θάμπος
ενατένιση ψυχής στου φωτός το λάμπος.
Της πατρίδας ο εκλεκτός, σύμβολο του γένους
αφού καταγότανε εκ πατρός και μάνας
από ρίζες και κορμούς στον σκοπό ταγμένους
ν’ ακουστεί ελεύθερος του έθνους ο παιάνας.
Η μία άκρη η Κέρκυρα, του πατρός η πόλη
και η Κύπρος εκ μητρός, του Θεού περβόλι.
Ρίχνεται ολόθυμος στο ιερό καθήκον
εκ του μηδενός, πνοή, απ’ το τέλμα, κράτος
μ’ ό,τι κι αν ασχοληθεί πράττει το προσήκον
φλέγεται για τον σκοπό, καιομένη βάτος·
τον σκοπό τον ιερό, να ορθωθεί η Ελλάδα
και στη γη την ιερή ν’ απλωθεί η λιακάδα.
Σαν λαμπάδα, για εσέ, καίει στο βωμό σου
ω, μητέρα ιδεών, καύχημα του κόσμου
που είσαι ακόμα δέσμια πάνω στον σταυρό σου
ω, πατρίδα του φωτός, οδηγέ και φως μου.
Τη φορεσιά του ήλιου χρυσή μου πατρίδα
σου χάρισε σαν ήρθε του κόσμου η ελπίδα.
Αγωνίστηκε χρόνια, και πριν κι αφού ήλθε
να αλλάξει τα σχέδια, στυγνής εποπτείας
κι επιδέξιων σχεδίων και ελιγμών μετήλθε
και το κέρδος επήρε, πρώτ’ αυτονομίας
και στο τέλος, πριν φύγει στο στερνό ταξίδι
πόσο ωραία επήρε χρυσό δαχτυλίδι!
Το διπλάσιο μέγεθος πέτυχε να έχει
το νιοφώτιστο κράτος, ω! διπλωματία!
Λεύτερο σαν τα πουλιά και να υπερέχει
όχι μόνο αυτόνομο, ω! ανεξαρτησία!
Τα φτερά του ουρανού στης ψυχής τα βύθη
να πετά πολύ ψηλά σαν σε παραμύθι.
Κι αν δεν το κατάφερε ν’ απελευθερώσει
και της Κύπρου το ένδοξο, ματωμένο χώμα
και με τη μητέρα του σαν παλιά να ενώσει
έδωσε τις μάχες του με ψυχή` κι ακόμα
τί ’ναι η Κύπρος δίδαξε – να μαθαίνει η Ευρώπη:
του Ελληνισμού παιδί κι οι Άγιοί του Τόποι.
Εις το εσωτερικό μάχεται για ομόνοια
για ενότητα ασφαλή όλων των μερίδων
για να λήξει οριστικά η σκληρή διχόνοια
πού ’ναι αιτία κι αφορμή μαύρων καταιγίδων.
Με πυρφόρα διάθεση φέρνει φως κι ελπίδα
την ομόνοια ιερουργεί να υψωθεί η πατρίδα.
Οργανώνει τάχιστα τις υπηρεσίες
θέτει τα θεμέλια της ορθής πορείας
μα του ανοίγουν πόλεμο όλες οι φατρίες
καθώς έχασαν με μιας θώκους εξουσίας.
Ήταν άρχοντες αυτοί, θέλαν τα πρωτεία
και δεν ξέραν τί θα πει ισοπολιτεία.
Μα με πίστη στον σκοπό, σταθερός στον στόχο
ανασκάπτει αναφανδόν ό,τι προεξέχει
στον στρατό, στη Θέμιδα, βήμα ζωοδόχο
ενσταλάζει αρετές, κάθε τι προσέχει
που σαν νόμος κι οδηγός θά ’ναι ο κανόνας
για να έχει αίσιο τέλος ο αγώνας.
Φτιάχνει τακτικό στρατό, πρότυπο ισχύος
κι είναι η πρώτη του φορά, του στρατού του γένους
που έχει οργάνωση σωστή, τακτικός τελείως
και στης Πέτρας το στενό μ’ αστραπές του σθένους
και με τακτική σωστή και με πειθαρχία
τον εχθρό κατανικά· μάχη με ουσία
αφού χάρη σε αυτή την σπουδαία νίκη
τελευταία που ήτανε μάχη του αγώνα
λευτερώθη η Στερεά κι έγινε προσθήκη
στα εδάφη που άφηναν πίσω τον χειμώνα
κι έτσι υποχρεώθηκαν όλοι αυτομάτως
να αναγνωρίσουνε το καινούργιο κράτος.
Μα ποτέ δε σταματά τον μεγάλο αγώνα
μάχεται δυναμικά για όλα τα σπουδαία·
την παιδεία προσπαθεί νά ’ναι η κολώνα
που θα οδηγεί σωστά ως θεία ρομφαία
και ακόμα νοιάζεται και για την υγεία
νά ’χουν όλοι οι Έλληνες υγιή πορεία.
Στήνει τη διοίκηση με περίσσεια γνώση
τους αγρότες δεν ξεχνά και τη γεωργία·
με εκπαίδευση βοηθά το έθνος ν’ αντρειώσει
κι οργανώνει άριστα την οικονομία.
Τ’ άπειρα τα ορφανά όλα τα στεγάζει
κι ό,τι φαύλο συναντά παρ’ ευθύς τ’ αλλάζει.
Την περιουσία του όλη στην πατρίδα
τη διαθέτει να σωθεί και να ορθοποδήσει
και από τ’ αδιέξοδα κι απ’ την καταιγίδα
το τρεμόσβηστο αστρί να μπορεί ν’ ανθίσει.
Έτσι, τ’ άγουρο σκαρί, απ’ την τρικυμία
μ’ άριστο τον πλοηγό βγήκε σε αιθρία!
Τη μεγάλη μάστιγα των νερών του Αιγαίου
τους ληστές των θαλασσών και την πειρατεία
ως και τη μεταφορά κάθε τι λαθραίου
την εξάλειψε γοργά όπως τη δουλεία.
Στα νερά τα ένδοξα ήρθε η γαλήνη
και γαλήνια ν’ ανθεί θα μπορούσε η ειρήνη.
Την βιαία έκφραση κάθε τί ακραίου
κάθε βάναυση ροπή, όπως τη ληστεία·
πάταξε αμείλικτα, με αρχές δικαίου
και τιμώρησε αυστηρά κάθε αλαζονεία.
Στην ξηρά ή στη θάλασσα έθεσε κανόνες
μα αυτό στάθηκε αφορμή νά ’ρθουνε κυκλώνες.
Ξένα ήταν συμφέροντα πού ’χαν τον σκοπό τους
και χρησιμοποίησαν μερικές φατρίες
πού ήθελαν να γίνεται πάντα το δικό τους
κι ήταν ευκολόπιστες στις συκοφαντίες·
έτσι κάπως πείστηκαν πως με ευνομία
θα την χάσουν σίγουρα την ελευθερία.
Και δεν άργησε πολύ σκοτεινιά ν’ απλώσει.
Της νυχτιάς τα πέλματα τ’ άγιο φως πατήσαν
και το φέγγος του έκαναν να ξαναθαμπώσει
αφού τ’ άνθος του ήλιου τους στο αίμα το κυλήσαν.
Τον θρηνούσε ο ουρανός πέρα σε μιαν άκρη
και η στάχτη του όνειρου έπινε το δάκρυ.
Εσωριάστηκε ο γίγας, του έθνους το κρίνο·
το φως εβασίλεψε, καρδιές πια, κομμάτια
ο αγέρας δονούσε την πλάση με θρήνο
της διχόνοιας οι σκιές του κλείσαν τα μάτια.
Σε μια κόγχη της λύπης εχάθη η ελπίδα
χάθηκαν και τα πουλιά μες στην καταιγίδα.
Ως ο ήλιος έσκυψε για να τον φιλήσει
της ψυχής του κοιτώντας με δέος τα ύψη
δεν κρατήθη το φως του στεγνό να κρατήσει
το φιλί του λουσμένο κι αυτό μες στη θλίψη.
Η ψυχή της Ελλάδας κατάστηθα ετρώθη
κι ό,τι πόνος υπήρχε, πελώριο τον νιώθει.
Ω! πατρίδα γαλανή, πόσο πόνο ακόμα!
Τα ένδοξα τα τέκνα σου που είχες για καμάρι
που με γενναιότητα, με ψυχή και σώμα
λευτεριά σου έδωσαν, δόξας πού ’ν’ δοξάρι
πόσο λάθος έκαναν, έγκλημα μεγάλο
τί κι αν δυο μόν’ έσφαλαν, δε θ’ αντέξεις άλλο!
Τετρακόσια πέρασες χρόνια στο σκοτάδι
και προσπάθησες ξανά, και ξανά και πάλι
ν’ αποβάλεις το ζυγό, της σκλαβιάς μαγνάδι
κι είναι τραγικό αυτό, χάνεις το πηδάλι
λίγο πριν να ’ρθει η αυγή και ν’ ανθίσει η μέρα
ό,τι ωραίο κέρδισες έρμαιο του αγέρα.
Όμως, ευτυχώς για σε, ήλιου θυγατέρα
το αστέρι που έσβησαν κάποια απ’ τα παιδιά σου
πρόλαβε να σπείρει ανθούς για να πας πιο πέρα
και να, ρίζωσαν οι ανθοί· δόξα στ’ όνομά σου!
Έτσι δικαιώθηκε ένδοξη η γέννα
αίμα αγνό που χύθηκε το εικοσιένα.
Τώρα που η πατρίδα μας κινδυνεύει πάλι
απ’ τον ίδιο γείτονα, που δε θέλ’ ειρήνη
και το χέρι έτοιμο το έχει στη σκανδάλη
για να καταφέρουμε νά ’χουμε γαλήνη
ας κοιτάξουμε ξανά το έργο το σπουδαίο
του μεγάλου δάσκαλου· είναι αναγκαίο.
Τη σωστή οργάνωση ισοπολιτείας
και με κύριο άξονα τη δημοκρατία
μ’ άρτια εκπαίδευση αγαθής παιδείας
με κυρίαρχο παντού τη νομοκρατία
τα σπουδαία έργα του, παρακαταθήκη
που άφησε στο έθνος μας ηθική διαθήκη.
Ας πυργώσουμε ξανά τους έθνους την ασπίδα
στα νερά τα γαλανά του σεπτού Αιγαίου
με γενναίο φρόνημα στου έθνους την κοιτίδα
να μη επιτρέψουμε, άλλο, του δικαίου
προσβολή, βεβήλωση και λαθροχειρία·
γι’ αυτό είν’ εγγύηση όλων μας η ανδρεία·
και το μεγαλύτερο όπλο της φυλής μας
η αιχμή του δόρατος, ο πολιτισμός μας
τ’ αγαθά του πνεύματος πού ’ν’ η δύναμή μας
και το ήθος μ’ αρετή νά ’ναι οδηγός μας.
Πανάγιο καντηλέρι τον δρόμο φωτίζει
του πρώτου κυβερνήτη το ήθος π’ αγνίζει!
11/12/2021
Ιωάννης Παναγάκος