ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΛΕΝΑ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
Η Παναγιώτα Λάμπρη, Ηπειρώτισσα από την Άρτα, φιλόλογος στο επάγγελμα, και
πολυγραφότατη, στο βιβλίο της «Αγαθά Στοιχειά» παρουσιάζει δεκατέσσερα διηγήματα που πλέκονται γύρω από τις ζωές γυναικών. Σε αυτά διασώζεται πλούσιο λαογραφικό υλικό της περιοχής της Πίνδου, υλικό που αναφέρεται σε παλιότερες εποχές και στο οποίο κυριαρχεί η εθιμική ζωή του τόπου. Συχνά όλα αυτά συνδέονται τεχνηέντως και με τις απώτερες ρίζες τους στην ελληνική ιστορία, καταδεικνύοντας μια συνέχεια από την αρχαία Ελλάδα μέχρι τους νεότερους καιρούς. Έτσι, υπάρχουν μέσα στα κείμενα αναφορές σε αρχαίες δοξασίες, συνήθειες (π.χ. για την φιλοξενία) αλλά και στον Όμηρο.
Η Παναγιώτα Λάμπρη, Ηπειρώτισσα από την Άρτα, φιλόλογος στο επάγγελμα, και
πολυγραφότατη, στο βιβλίο της «Αγαθά Στοιχειά» παρουσιάζει δεκατέσσερα διηγήματα που πλέκονται γύρω από τις ζωές γυναικών. Σε αυτά διασώζεται πλούσιο λαογραφικό υλικό της περιοχής της Πίνδου, υλικό που αναφέρεται σε παλιότερες εποχές και στο οποίο κυριαρχεί η εθιμική ζωή του τόπου. Συχνά όλα αυτά συνδέονται τεχνηέντως και με τις απώτερες ρίζες τους στην ελληνική ιστορία, καταδεικνύοντας μια συνέχεια από την αρχαία Ελλάδα μέχρι τους νεότερους καιρούς. Έτσι, υπάρχουν μέσα στα κείμενα αναφορές σε αρχαίες δοξασίες, συνήθειες (π.χ. για την φιλοξενία) αλλά και στον Όμηρο.
Στο διήγημα «Η Όλγα» μάλιστα γίνεται αναφορά στην τέχνη της προφορικής παράδοσης, και ιδιαίτερα στην τέχνη του «παραμυθά». Τα αγαθά στοιχειά είναι οι γυναίκες, ή μάλλον Η Γυναίκα, όπως περιγράφεται, ως ενάρετη, αγαθή παρουσία, όχι επειδή δεν είχε τα ελαττώματά της, αλλά επειδή την διακατείχε η αθωότητα και η πηγαία καλοσύνη. Κυρίαρχη είναι πάντα η παράδοση και το έθιμο. Η θέση της
γυναίκας μέσα σ’ έναν κόσμο σαν αυτό, ήταν εκείνη της ευγενούς παρουσίας, συζύγου, μάνας, γιαγιάς, αρωγού και τροφού της οικογένειας. Όταν ο αδελφός σκοτώνει την Ευανθία, σε ένα έγκλημα τιμής, η ειδεχθής πράξη εντάσσεται σε έναν κοινωνικό περίγυρο που, αν και ίσως δεν την δικαιολογεί, τουλάχιστον καταλαβαίνει τα κίνητρά της. Η Μαριάννα, μη τολμώντας να αντιταχθεί στις κοινωνικές επιταγές, νυμφεύεται έναν άνδρα που δεν θέλει, αλλά τελικά, επαναστατώντας, κλέβεται με εκείνον που αγαπούσε και που ο περίγυρός της σίγουρα θα απέρριπτε.
Στις περιγραφές των διηγημάτων είναι διάχυτη η ατμόσφαιρα της ζωής του χωριού, των αγροτικών ενασχολήσεων, της ευλάβειας, της ηθικής, της φιλοξενίας. Νοσταλγικά δοσμένη, ξεπηδά από τις σελίδες του βιβλίου μια Ελλάδα μισο-ξεχασμένη, μια Ελλάδα που πάει πίσω από την δεκαετία του 1950, προς εποχές όπου η ζωή ήταν πιο απλή και οι άνθρωποι πιο αυθεντικοί. Αυτής της εποχής είναι νοσταλγός και υμνητής η συγγραφέας. Το βιβλίο της, γραμμένο σε εξαιρετική ελληνική γλώσσα, διασώζει πολλά πολιτιστικά στοιχεία και λαογραφικές αναφορές.
γυναίκας μέσα σ’ έναν κόσμο σαν αυτό, ήταν εκείνη της ευγενούς παρουσίας, συζύγου, μάνας, γιαγιάς, αρωγού και τροφού της οικογένειας. Όταν ο αδελφός σκοτώνει την Ευανθία, σε ένα έγκλημα τιμής, η ειδεχθής πράξη εντάσσεται σε έναν κοινωνικό περίγυρο που, αν και ίσως δεν την δικαιολογεί, τουλάχιστον καταλαβαίνει τα κίνητρά της. Η Μαριάννα, μη τολμώντας να αντιταχθεί στις κοινωνικές επιταγές, νυμφεύεται έναν άνδρα που δεν θέλει, αλλά τελικά, επαναστατώντας, κλέβεται με εκείνον που αγαπούσε και που ο περίγυρός της σίγουρα θα απέρριπτε.
Στις περιγραφές των διηγημάτων είναι διάχυτη η ατμόσφαιρα της ζωής του χωριού, των αγροτικών ενασχολήσεων, της ευλάβειας, της ηθικής, της φιλοξενίας. Νοσταλγικά δοσμένη, ξεπηδά από τις σελίδες του βιβλίου μια Ελλάδα μισο-ξεχασμένη, μια Ελλάδα που πάει πίσω από την δεκαετία του 1950, προς εποχές όπου η ζωή ήταν πιο απλή και οι άνθρωποι πιο αυθεντικοί. Αυτής της εποχής είναι νοσταλγός και υμνητής η συγγραφέας. Το βιβλίο της, γραμμένο σε εξαιρετική ελληνική γλώσσα, διασώζει πολλά πολιτιστικά στοιχεία και λαογραφικές αναφορές.
